Điểm sáng văn hóa Thạch Châu

Truớc đây Thạch Châu là một trong những xã nghèo của huyện Lộc Hà, với số hộ nghèo chiếm phân nửa và khoảng một phần năm số hộ đang phải sống trong nhà tranh tre dột nát… Từ khi có chủ trương xây dựng làng, xã văn hóa theo những tiêu chí cụ thể, lãnh đạo xã thấy điểm xuất phát của xã mình còn thấp, do đó ai nấy đều trăn trở, tìm cách khắc phục. Bí thư Ðảng ủy kiêm Chủ tịch UBND xã Nguyễn Tiến Tám cho biết: Thạch Châu chủ yếu dựa vào thế mạnh là bề dày truyền thống. Khơi dậy truyền thống văn hóa được xem là chìa khóa để Thạch Châu sớm thoát khỏi đói nghèo và khỏi hổ thẹn với truyền thống cha ông.

Theo lời giới thiệu của Bí thư Ðảng ủy xã Nguyễn Tiến Tám, chúng tôi  về làng văn hóa điểm  tại thôn Thanh Tân, nơi có dòng họ Phan Huy nổi tiếng. Quả thật, tại đây sức mạnh của cả hệ thống chính trị được phối hợp với dòng họ một cách nhuần nhuyễn để thực hiện và triển khai sâu rộng Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”. Trước hết, mỗi đoàn thể phụ trách một tổ, nhóm dân cư và thường xuyên tổ chức các đợt tập huấn, vận động bà con hưởng ứng cuộc vận động có ý nghĩa nói trên. Thực tiễn cho thấy, ngoài huy động nội lực là chính, xã còn “kích cầu” đầu tư xây “vỏ” hội quán – Nhà văn hóa (NVH), với phương châm nhân dân góp “ruột” đạt chuẩn. Sau một thời gian ngắn, NVH Thanh Tân trở thành điểm sinh hoạt không thể thiếu của người nông dân vốn chỉ quen tay lấm, chân bùn. Nơi đây vào buổi sáng, các cụ lão tập dưỡng sinh, chơi cờ, đọc sách báo; chiều đến là những trận bóng đá, bóng chuyền sôi nổi, hào hứng  của lứa tuổi thanh, thiếu niên. Tối về chị em phụ nữ vui chơi, ca hát. Xóm trưởng Thanh Tân, Phan Huy Anh cho biết: Hôm đưa NVH vào hoạt động, đội văn nghệ biểu diễn sôi nổi, do đó các thôn khác đến dự đều tự đặt câu hỏi: Thanh Tân làm được vậy sao thôn ta không làm được? Từ đó yêu cầu xã tạo cơ chế để họ vận động nhân dân xây NVH thôn theo mô hình này. Ngoài ra, thôn Thanh Tân còn vận động bà con hàng xóm, anh em họ tộc và con em thành đạt ở xa góp sức cùng chính quyền xóa một lúc mấy chục nhà tranh tre dột nát và bê-tông hóa đường giao thông trong toàn thôn. Theo xóm trưởng Phan Huy Anh, từ việc hoàn thành xóa nhà tranh tre dột nát, đường bê-tông nội thôn, tình làng nghĩa xóm ở Thanh Tân được thắt chặt hơn. Trong ba năm, từ 1999 đến năm 2002, thôn Thanh Tân đã hoàn thành các tiêu chí và được công nhận làng văn hóa cấp tỉnh đầu tiên ở Hà Tĩnh.

Từ thành công ở thôn Thanh Tân, việc nhân rộng mô hình xây dựng làng văn hóa và xóa nhà tranh tre dột nát trong xã diễn ra khá thuận lợi. Ngoài việc quy hoạch địa điểm xây dựng NVH, sân thể thao… cho các thôn, xã Thạch Châu, kêu gọi sự đóng góp từ nội lực nhân dân, con em làm ăn, sinh sống xa quê, các nhà hảo tâm cũng như lồng ghép các chương trình, dự án khác để đầu tư đúng mức cho xây dựng hạ tầng kỹ thuật, thiết chế văn hóa cơ sở.  Hiện phần lớn các thôn, làng ở Thạch Châu đã có hệ thống sân chơi, bãi tập, các câu lạc bộ,  thư viện, từ đó hình thành các điểm đọc báo và tiếp nhận thông tin… Mặt khác, thông qua hoạt động các cuộc thi tìm hiểu pháp luật, hôn nhân gia đình, sinh đẻ có kế hoạch, công tác hòa giải và phong trào thể dục thể thao, văn nghệ… đã thu hút hàng nghìn người tham gia, tập luyện thường xuyên.

Qua cuộc vận động xây dựng đời sống văn hóa ở Thạch Châu, các quy ước, hương ước làng xã được điều chỉnh lại một cách phù hợp với Chỉ thị 27 của Bộ Chính trị, nhất là việc hiếu hỷ, tang lễ… Ðến nay đã thành nếp, các cặp vợ chồng trẻ đến đăng ký kết hôn tại UBND xã đều mang theo cây xanh  trồng tại khuôn viên xã, khu tượng đài liệt sĩ, trường học và đều ký cam kết thực hiện kế hoạch hóa gia đình. Nhiều cặp vợ chồng tự nguyện tổ chức đám cưới tại CLB thôn, chi phí giảm 30-40% so với tổ chức tại gia đình. Tại đây cũng không còn cảnh cúng đơm, ăn uống linh đình, loạn trướng, hoa trong dịp tang lễ…

Thư viện xã Thạch Châu với hàng ngàn đầu sách các loại luôn đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, tham khảo của người dân

Ðời sống vật chất, tinh thần và sự đoàn kết gắn bó của nhân dân Thạch Châu từng bước được nâng lên rõ rệt. Kết quả đó càng khích lệ người dân trong xã hăng say lao động sản xuất, tích cực xây dựng các thiết chế văn hóa và phong trào xây dựng làng xã văn hóa cùng việc xóa nhà tranh tre dột nát trên địa bàn càng rầm rộ, trở thành phong trào thi đua giữa các làng và dòng họ. Ðến năm 2006, Thạch Châu đã cơ bản xóa xong nhà dột nát, tỷ lệ ngói hóa đạt 99,8%; đồng thời 11/11 thôn được công nhận đạt làng văn hóa cấp tỉnh; 100% số dòng họ đã đi vào thực hiện hương ước, quy ước làng xã… Việc đạt được danh hiệu làng văn hóa cấp tỉnh đã khó, nhưng việc giữ được danh hiệu lại càng khó hơn. Vì vậy, cấp ủy, chính quyền luôn xác định việc xây dựng và quản lý làng văn hóa là nhiệm vụ và trách nhiệm thường xuyên, lâu dài của mọi người dân và luôn tăng cường công tác quản lý đối với từng thôn, xóm. Hiện toàn xã đã thành lập 75 dòng họ tự quản, 77 tổ tự quản liên gia và duy trì hoạt động một cách thường xuyên. Từ đó, các mâu thuẫn lớn, nhỏ nảy sinh trong gia đình, trong nhân dân được giải quyết thấu đáo ngay từ gốc để bà con giúp nhau làm ăn, xóa đói nghèo. Thăm  thôn Kim Ngọc, nơi có 175 hộ dân, sinh hoạt trong 11 tổ liên gia, Bí thư Chi bộ thôn Lê Văn Hồng cho biết: Hằng tháng, các tổ liên gia đều họp kiểm điểm về tình hình an ninh trật tự trong khu dân cư, đoàn kết trong từng gia đình, tham gia các phong trào; nhất là góp, vay vốn giúp nhau làm kinh tế được bà con trao đổi sôi nổi nhất. Trung bình mỗi tháng, mỗi tổ liên gia huy động từ hai đến ba triệu đồng vốn giúp hộ nghèo mua cây, con giống, sửa chữa công trình phụ, nước sạch… Vợ chồng anh Lê Ðình Quang và chị Phan Thị Liên vốn do mâu thuẫn, có nguy cơ tan vỡ gia đình. Nhưng thông qua sự hòa giải của tổ liên gia mà nay đã đoàn tụ. Chị Liên tâm sự: Nếu không có sự kiên trì thuyết phục, vận động của các bác trong tổ liên gia thì gia đình chúng em không có như ngày hôm nay! Ðến nay, Thạch Châu là địa bàn không có điểm nóng, không có tệ nạn xã hội. Hiện nay, Thạch Châu có ba trường học và trạm y tế đạt chuẩn quốc gia; trường tiểu học và mầm non đạt chuẩn mức 2. Các trường học trong xã liên tục đạt danh hiệu tiên tiến, xuất sắc. Hằng năm có từ 40 đến 45 cháu thi đỗ các trường đại học,  cao đẳng. Xã có một thư viện năm nghìn đầu sách, cùng 11 thư viện thôn với nhiều loại sách, báo. Hằng ngày có hàng trăm lượt người đến đọc, nghiên cứu… từ đó Thạch Châu xuất hiện ngày càng nhiều mô hình sản xuất giỏi, trồng lạc đậu cho giá trị và năng suất cao. Riêng cây lạc ở Thạch Châu luôn cho năng suất cao hơn nơi khác từ 5 đến 7 tạ/ha…

Ðể trở thành điểm sáng văn hóa Thạch Châu như hôm nay, chính là nhờ sự đóng góp tích cực  của 75 dòng họ.

Với niềm vui, niềm tự hào, Bí thư Huyện ủy Lộc Hà Nguyễn Thị Nữ Y cho biết: Thành công về xây dựng văn hóa tạo đà cho Thạch Châu phát triển kinh tế. Việc xây dựng làng văn hóa góp phần tích cực vào chương trình cải cách hành chính, thúc đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế – xã hội ở khu vực nông thôn. Thạch Châu được chọn là một trong 12 xã điểm xây dựng nông thôn mới ở Hà Tĩnh. Ðến nay, xã đã lập xong đề án xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2011-2013) và Ðề án phát triển sản xuất nâng cao thu nhập cho người dân. Theo đó, sẽ tập trung phát triển sản xuất nông lâm, thủy sản hàng hóa, mà tập trung chủ yếu vào cây rau, hoa, lạc và nuôi trồng thủy sản nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng của   thành phố Hà Tĩnh cũng như khai thác mỏ sắt Thạch Khê. Thạch Châu đang phát triển mạnh theo hướng phát triển dịch vụ, thương mại, phấn đấu đến năm 2013, hoàn thành xây dựng nông thôn mới.

Không cam chịu đói nghèo, bằng sức lực và trí tuệ, người dân Thạch Châu đang nỗ lực hết mình, ra sức xây dựng quê hương ngày càng thêm giàu đẹp.  Ðâu đó như nghe tiếng gọi mời, níu kéo rằng hãy một lần đến với nơi đây; để thấy rõ hơn một Thạch Châu đang không ngừng đổi mới, đi lên.